Tanzania heeft 2 nationale talen naast de 142 clan talen: Engels en Swahili (Kiswahili). Ik heb heel veel moeite met deze taal. Haha, ja inderdaad ik ben al bijna 3 jaar bezig om het in mijn hoofd te krijgen en nee, ik kom maar niet verder dan de basics. Ik kan me redden in de taal maar het houdt vooral niet over. Ik heb besloten dat ik gewoon te oud ben en er inmiddels zoveel in mijn hoofd is verzameld dat Swahili er niet meer bij past. Het was geen gebrek aan proberen en dat brengt me tot het probleem dat ik hier wil bespreken. Ik ben dus al bijna 3 jaar bezig met het analyseren van de taal en dat heeft me tot een (schokkende) conclusie gebracht. Ik hoop dat het niet klopt maar ik vrees dat ik gelijk heb. Laat me eerst uitleggen hoe en waar en waarom Swahili gebruikt wordt.
Julius Nyerere heeft Swahili als nationale taal ingevoerd om de 142 clans te vereenigen. Omdat ze allemaal een andere taal spreken was de onderliggende gedachte dat Swahili de mensen meer tot elkaar zou brengen en daarmee de kans verkleinen op clan oorlogen. Tot zover een nobel streven. Maar tegelijkertijd wordt bepaald dat Engels gebruikt wordt in de overheid, het rechtssyteem en hoger onderwijs. Dit betekent dat op de lagere school in Swahili wordt les gegeven en vanaf de middelbare school wordt Engels gebruikt. Nyerere heeft dus bewust of onbewust (de man is dood dus ik kan het hem niet vragen) voor een tweedeling in de samenleving gezorgd: de 20% geschoolde rijke bevolking en de 80% ongeschoolde arme bevolking.
Waarom is dit een probleem? Er zijn verschillende redenen: 1) de woordenschat van een taal wordt vergroot door het gebruik van de taal door geschoolde/geleerde mensen die op de beperkingen van de taal stuiten omdat ze zich niet kunnen uitdrukken zoals ze graag hadden gewild. Omdat Swahili niet op dat niveau gebruikt wordt blijft het een taal met een hele kleine woordenschat. Daarbij hebben de woorden in Swahili van 1 tot 10 betekenissen/ vertalingen in het Engels. Soms betekent een woord iets positief en tegelijkertijd het precies tegenovergestelde negatief. Dit leidt er toe dat de taal niet echt functioneel is in discussies of debatten want met wat je zegt kun je nog alle kanten op en andere kunnen wat je zegt heel anders oppakken, maar net welke betekenis je plakt aan een woord. Als communicatiemiddel is het niet echt bruikbaar en daar is een taal voor bedoeld;
2) 80% van de bevolking is niet op de hoogte van wat de overheid nou precies doet. Ten eerste kunnen ze niets lezen, want alles wordt geproduceerd in Engels en ten tweede, de Tweede Kamer debatten die op televisie worden uitgezonden zijn in Swahili maar doordrenkt met Engels woorden: omdat er geen equivalent in het Swahili is en het te lang duurt om omschrijvingen te geven worden Engelse woorden gebruikt. 3) Elke rechtszaak wordt in het Engels uitgevoerd, dat betekent dat er altijd met een vertaler gewerkt moet worden. Ik moet regelmatig met een vertaler werken en het is een ramp. De vertaler heeft zijn eigen ideeen en meningen en vaak wordt die vertaald in plaats van wat er gezegd wordt. Ik vraag me dus af in hoeverre mensen recht wordt gedaan in deze rechtbanken.
Waarom heb ik moeite met Swahili? Omdat ik sterk het gevoel heb dat deze taal als ondrukkingsmiddel wordt gebruikt. Er kan geen intellectuele discussie gevoerd worden in Swahili, je zult Engelse woorden moeten gebruiken om de gaten te vullen, en dus begrijpt 80% niet wat er bedoelt wordt. Er kan niet veel meer met deze taal gedaan worden dan groeten en roddelen en wat simpele zaken bespreken want het is een lagere school taal die niet echt duidelijkheid geeft over wat je zegt. Mensen zijn niet in staat om hun rechten te lezen want alle wetten zijn in het Engels. Er is een NGO (ja NGO) vorig jaar begonnen met het vertalen van de rechten van vrouwen in het Swahili. De overheid doet absoluut geen moeite om zich verstaanbaar te maken en dat geeft mij de indruk dat ze iedereen zo dom en onwetend als mogelijk is willen houden. Nou of dit ooit de bedoeling was van Nyerere weet ik niet maar die hele taal voelt helemaal verkeerd. En inderdaad dit alles helpt mij niet echt om gemotiveerd te raken. Ik weet nu al dat ik me nooit fatsoenlijk in deze taal kan uitdrukken en ik vindt het een vervelend gevoel mee te doen aan iets waarvan ik het gevoel heb dat er een tweede agenda is.
Hoi Alex,
BeantwoordenVerwijderenEigenlijk toch teleurstellend dat je tot deze conclusie bent gekomen, het zou zo mooi zijn: een gemeenschappelijke Afrikaanse taal voor in ieder geval Oost Afrika, zonder dat een koloniale taal nodig is voor communicatie tussen de verschillende stammen. Inderdaad een nobel streven en misschien wel wishful thinking.
In 2005 heb ik zelf slechts 5 maanden in Tanzania gezeten voor een afstudeerproject, dus ik heb lang niet de achtergrond die jij hebt om tot een oordeel te kunnen komen. Ik vond Swahili toen heel leuk om te leren (ook al kan ik er nu niks meer van), tot de beperkingen ben ik nooit gekomen. Wel wordt er inderdaad heel veel Engels doorheen gegooid (Kiswanglish noemden de jongeren het), ik begreep dat het mode was maar wellicht deed men het ook voor de nuance.
Binnenkort vertrek ik naar Uganda, waar Swahili nog een extra bijsmaak heeft omdat Idi Amin het destijds als nationale taal invoerde.
Ik ga je blog zeker volgen, zeker ook omdat ik vind dat kritische geluiden per definitie goed zijn om de discussie over ontwikkeling en de ontwikkelingshulp verder op gang te krijgen. In Nederland blijft het toch vaak hangen bij "geven" of "niet geven", nogal eenzijdig wat mij betreft.
Succes in Tanzania!
Mvgroet,
Machiel Kuipers